Een professional sociaal werk is een professional die werkt in het domein Jeugd, Zorg of Welzijn en samenleving. Hij versterkt bestaande gemeenschappen om het sociaal functioneren van mensen in die gemeenschap en van de gemeenschap zelf te optimaliseren. Hij signaleert daartoe (positieve of negatieve) sociale verschijnselen zoals geweld, discriminatie, onveiligheid, burgerinitiatieven, ontwikkelingskansen en verricht daar dialogisch, wederkerig onderzoek naar. Op basis daarvan intervenieert hij in de gemeenschap met mensen uit die gemeenschap. Hij werkt faciliterend, ontwikkelingsgericht, bemiddelend, signalerend, preventief, kritisch en adviserend. Het sociaal werk kan ook beleidsgericht zijn. (Definitie ontleend aan het opleidingsdocument HSS Sociaal Werk)

Een jeugd- en gezinsprofessional is een hbo-professional die betrokken is bij de uitvoering van preventie, jeugdhulp, jeugdbescherming, jeugdreclassering en toegang (zoals ook worden onderscheiden in de Jeugdwet) én die bij deze uitvoering werkzaamheden verricht die volgens het Kwaliteitskader Jeugd vragen om de inzet van een geregistreerd professional. (Definitie ontleend aan het competentieprofiel Jeugd- en gezinsprofessional)

De volgende cliëntgerelateerde indicatoren geven aan dat er een geregistreerde professional ingezet moet worden:

• Risicovolle taken
• Crisis
• Onveilige omgeving
• Levensbedreigende situatie
• Meerdere problemen tegelijkertijd (bijvoorbeeld somatische, ontwikkelings-, psychische, sociale, gedrags- en/of opvoedingsproblematiek) en daarbij is het niet duidelijk welke hulp op gang gebracht moet worden
• Complexe problematiek waarvan achterliggende oorzaak onbekend is
• Sterk wisselend verloop

De geregistreerde professional heeft een cruciale rol bij:

• Beoordeling:
  -analyseren complexe hulpvraag
  -diagnose stellen of diagnostisch beeld vaststellen
  -probleem analyse maken)
• Besluitvorming over:
  -in gang zetten van niet vrij toegankelijke jeugdhulp
  -jeugdbescherming en jeugdreclassering
  -af- en opschalen van ingezette hulp
  -beëindigen van de formele hulpverlening
• Vaststelling van:
  -hulpverleningsplan
  -behandelplan
  -plan van aanpak voor jeugdbescherming en jeugdreclassering
  -adviseren over behandeling
  -hulpverlening

Meer informatie over wanneer een geregistreerde professional ingezet moet worden en wanneer niet, kun je vinden in het Kwaliteitskader Jeugd.

Verantwoorde werktoedeling: werkgevers, professionals en gemeenten krijgen ermee te maken bij het organiseren van de jeugdzorg. Maar het is geen eenvoudig onderwerp. Daarom leggen we de hoofdlijnen ervan hier uit.

De norm van de verantwoorde werktoedeling geldt sinds 2015 en bepaalt dat werkgevers bij het toedelen van werk rekening moeten houden met de specifieke kennis en vaardigheden van professionals.

Bepaalde werkzaamheden mogen alleen worden gedaan door geregistreerde professionals. Zij werken volgens hun professionele standaarden. Dat zijn de normen die zijn vastgelegd in onder andere de Beroepscode, vakinhoudelijke richtlijnen en veldnormen.

Hoewel de verantwoordelijkheid om te werken met professionele standaarden bij de jeugdprofessional ligt, heeft de werkgever hierin ook een verantwoordelijkheid. Die moet namelijk voor de randvoorwaarden zorgen waarbinnen de de professional optimaal kan functioneren en kan werken volgens de professionele standaarden.

Gedetailleerde informatie over het toepassen van de regels vind je in de brochure ‘Kwaliteitskader Jeugd: toepassen van de norm van de verantwoorde werktoedeling in de praktijk’.

Ook handig is het beslisschema ‘Werk op een verantwoorde manier toedelen‘.

Nee, van SKJ kan je geen lid worden. Bij SKJ regel je de beroepsregistratie. Dat is heel belangrijk, want in de Jeugdwet is opgenomen dat werkgevers in principe moeten werken met professionals die geregistreerd staan in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) of het BIG-register.

Registratie bij SKJ is iets anders dan lidmaatschap van een beroepsvereniging
SKJ – Stichting Kwaliteitsregister Jeugd –  is een door de ministers van VWS en V&J erkende privaatrechtelijke stichting die de uitvoering en toetsing doet van beroepsregistratie en tuchtrecht in het jeugddomein.
NIP, NVO en BPSW zijn beroepsverenigingen waarvan professionals lid zijn. Vrijwillig. Deze beroepsverenigingen zijn heel actief. Zij borgen de beroepsidentiteit en geven het beroep een stem. De beroepsvereniging stelt bijvoorbeeld de beroepscode vast en actualiseert die. Een beroepsvereniging draagt het beroep. Ze biedt een plek waar vakgenoten elkaar kunnen ontmoeten. Ze vertegenwoordigt de beroepsgroep in overleggen met de overheden en andere veldpartijen. Ze zorgt dat de opleiding aansluit bij de praktijk. Ze stelt vakinhoudelijke richtlijnen vast en zorgt dat er voldoende bij- en nascholing is.

Meer weten over de beroepsverenigingen? Bekijk de websites van NIP, NVO en BPSW.

Als uitgangspunt geldt dat een jeugdprofessional alleen verantwoordelijk is voor zijn eigen handelen. Een uitzondering hierop is als een jeugdprofessional iemand – bijvoorbeeld een collega, lid van het management – fouten ziet maken/risico’s nemen en hier niets over zegt/geen actie onderneemt. Dat is namelijk óók verantwoordelijkheid nemen voor je eigen aandeel.